Ciąża pozamaciczna – objawy, leczenie oraz przebieg ciąży ektopowej, zagrożenia dla zdrowia kobiety

Ciąża pozamaciczna uznawana jest za nieprawidłową i zagrażającą życiu kobiety. Płód zagnieżdża się poza błoną śluzową macicy – w jajniku, jajowodzie lub szyjce macicy. Nie daje to szans na prawidłowy rozwój dziecka, a jednocześnie silnie zagraża zdrowiu i życiu pacjentki. Wykrycie ciąży ektopowej wiąże się koniecznością jej natychmiastowego usunięcia.

Czym jest ciąża pozamaciczna oraz ciąża o prawidłowym przebiegu?

Prawidłowa ciąża ma miejsce wówczas, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się w endometrium znajdującym się w trzonie jamy macicy. Jedynie taka lokalizacja zarodka daje mu szansę na prawidłowy rozwój, przekształcenie w płód i przyjście na świat.

Ciążę pozamaciczną nazywa się również ektopową. Jest to stan, kiedy zarodek zagnieżdża się w innym miejscu niż błona śluzowa macicy. W takiej sytuacji implantacja najczęściej odbywa się w jajowodzie, ale może do niej dojść również w szyjce macicy, jajniku lub otrzewnej. Omawiany rodzaj ciąży dotyka około 2% ciężarnych, a odsetek ten od wielu lat utrzymuje się na stałym poziomie.

Zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety

Nieprawidłowe zlokalizowanie zarodka wymaga podjęcia natychmiastowych działań medycznych, ponieważ stwarza wysokie zagrożenie zarówno dla zdrowia, jak i życia ciężarnej. Zbyt późna diagnostyka może doprowadzić do pęknięcia jajowodu i masywnego krwotoku wewnętrznego do jamy otrzewnej, co grozi śmiercią. Taki rodzaj ciąży odpowiada za 10-15% zgonów ciężarnych. Niestety pierwsze rozpoznanie omawianej nieprawidłowości zwiększa ryzyko jej wystąpienia w przyszłości.

Objawy ciąży pozamacicznej

Początkowe objawy ciąży pozamacicznej są tożsame z objawami ciąży rozwijającej się w sposób prawidłowy. W tym czasie domowy test ciąży pokazuje dwie kreski, miesiączka zatrzymuje się, ą badanie krwi wykazuje podwyższone stężenie beta hCG, a więc gonadotropiny kosmówkowej. Kobieta dodatkowo może odczuwać lekkie krwawienia lub plamienia z dróg rodnych i bóle brzucha podobne do tych menstruacyjnych. Diagnostyka ciąży jajowodowej we wczesnych jej stadiach może nastąpić jedynie podczas badania USG. Wówczas lekarz nie stwierdza obecności pęcherzyka ciążowego w jamie macicy.

Brak wczesnego wykrycia nieprawidłowości może skutkować wystąpieniem powikłań w postaci pęknięcia jajowodu. Wśród objawów towarzyszących temu stanowi znajdują się:

• silny i narastający ból brzucha umiejscowiony jednostronnie;
• plamienie lub krwawienie z dróg rodnych;
• omdlenia;
• bladość skóry;
• przyspieszenie akcji serca;
• wzmożona potliwość;
• guz przydatków.

Rozpoznanie ciąży pozamacicznej – test ciążowy i badanie USG

Rozpoznanie nie jest możliwe dzięki wykonaniu testu ciążowego. Ten pokazuje jedynie wzrost stężenia hormonu gonadotropiny kosmówkowej, który jest naturalny dla każdej ciąży. Pojawia się w momencie dojścia do zapłodnienia, bez względu na miejsce bytowania zarodka. Jedyny miarodajny wynik daje wykonanie badania USG i stwierdzenie braku jaja płodowego w macicy.

Leczenie ciąży pozamacicznej

Niepokojące objawy rozwijającej się w sposób nieprawidłowy ciąży mogą być zbliżone do tych towarzyszących: zapaleniu wyrostka robaczkowego, pęknięciu torbieli lub przebyciu poronienia samoistnego. Aby więc w pełni trafnie zdiagnozować podejrzenie ciąży pozamacicznej, należy wykonać badanie krwi oraz badanie położnicze.

Nie ma sposobu na uniknięcie usunięcia ciąży o omawianym w artykule przebiegu. Niepodważalnie musi zostać ona przerwana. Nie ma bowiem żadnych szans na donoszenie ciąży. Istnieją dwie podstawowe metody:

• leczenie farmakologiczne – domięśniowe podanie metotreksatu;
• leczenie operacyjne – laparoskopia, czasem wraz z usunięciem całego jajowodu.

Laparoskopia to innowacyjna metoda, która zastąpiła zabieg polegający na przecinaniu powłok brzusznych. Wykonuje się ją w znieczuleniu ogólnym, a podczas jej trwania lekarz wykonuje niewielkie nacięcie brzucha, przez które wprowadza urządzenie z trzema końcówkami służącymi usunięciu zygoty z jajowodu w przebiegu ciąży pozamacicznej.

Ciąża ektopowa – czynniki ryzyka i przyczyny ciąży pozamacicznej

Przyczyny zajścia w omawiany rodzaj ciąży nie zostały jeszcze dokładnie rozpoznane. Na podstawie zbadanych przypadków udało się jednak wyodrębnić grupę czynników, które podwyższają ryzyko wystąpienia zagrożenia. Należy przyznać, że ich obecność stwierdza się jedynie w połowie przypadków nieprawidłowego zagnieżdżenia jaja płodowego. Ryzyko wzmagają:

• przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów rodnych, szczególnie jajowodów;
• przechorowane zapalenia narządów miednicy mniejszej;
• zakażenia chlamydiami;
• wspomaganie rozrodu za pomocą pozaustrojowego in vitro;
• zmiany w obrębie jajowodów;
• stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej jako sposobu na zapobieganie ciąży;
• zaburzenia w funkcjonowaniu jajowodów.

Już od ósmego tygodnia ciąża pozamaciczna może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. Pęknięcie jajowodu powoduje bardzo obfity krwotok prowadzący do wykrwawienia.

Ciążą ektopowa a kolejna ciąża

Konieczność usunięcia ciąży pozamacicznej to z pewnością bardzo przykre doświadczenie dla rodziców. Nie oznacza ono jednak, że ci muszą zupełnie zrezygnować z podejmowania kolejnych starań o potomstwo. Istnieje bardzo duża szansa, że kolejna ciąża będzie rozwijać się prawidłowo. Jedynie u jednej na dziesięć kobiet zdarzyło się, że nieprawidłowości w przebiegu ciąży zostały powtórzone.

Sytuacja jest nieco trudniejsza, kiedy powikłania nakazały usunąć jeden z jajowodów. W takim przypadku prawidłowo funkcjonuje tylko jeden jajnik i jajowód, co sprawia, że starania mogą być dwukrotnie trudniejsze, ale cały czas powiązane z dużą szansą na powodzenie. W takiej sytuacji nieocenionym okazuje się być wsparcie ze strony specjalistów i osób najbliższych przyszłej mamie.

Chociaż okres po przebyciu ciąży pozamacicznej powraca w miarę szybko i przebiega podobnie, jak wcześniej, to lekarze zalecają, aby kolejne starania o dziecko podjąć nie wcześniej niż na trzy miesiące po przebytym leczeniu farmakologicznym lub leczeniu operacyjnym mającym na celu usunięcie nieprawidłowo zlokalizowanego zarodka. Do tego czasu para powinna stosować antykoncepcję, a kiedy już dojdzie do kolejnej ciąży, przebywać pod ścisłą kontrolą lekarza.

Czy można zminimalizować ryzyko ciąży pozamacicznej?

Niestety nie istnieje sposób na zapobieżenie nieprawidłowościom opisywanym powyżej. Można nie dopuszczać do zaistnienia sytuacji podwyższających ryzyko, ale cały czas należy pamiętać, że są one wykrywane jedynie w połowie przypadków. Okoliczności nieprawidłowego przebiegu wczesnych etapów ciąży w drugiej połowie badanych pozostają nierozpoznane.

W sytuacji, kiedy kobieta przeszła już ciążę pozamaciczną, zaleca się niekiedy wykonanie badania sprawdzającego drożność jajowodów. Histerosalpingografia (HSG) wykonywana jest poprzez przeprowadzania badania rentgenowskiego przez szyjkę macicy po uprzednim podaniu kontrastu do jamy otrzewnej i jajowodu. Badanie wykonywane jest pod znieczuleniem, ale pomimo to pozostaje nieprzyjemne.

• Ciąża biochemiczna – przyczyny i objawy. Sprawdź, co może wywołać wczesne poronienie!
• Wysoki poziom progesteronu w ciąży – jak rozpoznać i co oznacza?
• Progesteron kluczem do zajścia w ciążę
• Problemy z zajściem w ciążę – jakie badania wykonać, aby sprawdzić przyczynę
• Zapłodnienie in vitro a leczenie niepłodności. Na czym polega procedura IVF?
• 4. tydzień ciąży – rozwój dziecka, zmiany w organizmie przyszłej mamy w pierwszym trymestrze
• Badanie na boreliozę – kiedy warto je wykonać?