Motoryka mała a motoryka duża – zaburzenia i ćwiczenia

Motoryka mała to określenie bardzo często pojawiające się przy okazji rozmów na temat rozwoju dzieci, jednak nie dla wszystkich rodziców jest ono zrozumiałe. Co oznacza ten termin? Jaką rolę pełni mała motoryka w rozwoju dziecka?

Spis treści Pokaż

Czym jest mała motoryka?

Motoryka mała to – mówiąc najprościej – poziom sprawności ruchowej dotyczący wszelkich czynności i działań, które wykonywane są za pomocą dłoni. W przeciwieństwie do tzw. dużej motoryki chodzi tu o drobne ruchy, które jednocześnie wymagają od dziecka większej koncentracji i cierpliwości. Mała motoryka to sprawność rąk, którą można zaobserwować podczas takich czynności jak np. rysowanie, pisanie, malowanie, lepienie z plasteliny, wycinanie, zawiązywanie sznurowadeł, zapinanie guzika, jedzenie palcami, posługiwanie się sztućcami. Umiejętności manualne nie są wrodzone – dziecko wykształca je i nabywa podczas swojego rozwoju już od pierwszych miesięcy życia. Dzieje się to poprzez swobodny ruch, ale także poprzez obserwację i naśladowanie zachowań osób z otoczenia.

Czym jest motoryka duża?

Motoryka duża to pojęcie, które odnosi się do umiejętności ruchowych, które angażują większe grupy mięśniowe całego ciała i pozwalają na kontrolę postawy ciała oraz przemieszczanie się w przestrzeni. Obejmuje ona takie czynności jak chodzenie, bieganie, skakanie, pływanie, jazda na rowerze czy hulajnodze.

Rozwój motoryki małej od okresu niemowlęcego

Przykładem wczesnego rozwijania małej motoryki jest niemowlę, które najpierw jedynie macha rękoma, później próbuje chwytać przedmioty, a w kolejnych etapach jest już w stanie trzymać jedną dłonią np. butelkę czy grzechotkę, poruszać nimi, przekładać. Za jakiś czas dziecko może dzięki temu np. zbudować prostą konstrukcję z klocków, próbować samodzielnie jeść, tworzyć pierwsze rysunki kredkami, a później opanować umiejętność pisania.

Zobacz też: Pierwsza kąpiel noworodka – jak kąpać niemowlę? Jak często kąpać noworodka?

Z każdym następnym miesiącem życia maluch opanowuje nowe umiejętności. Sprawność jego dłoni wzrasta, a ruchy stają się bardziej precyzyjne. W okresie edukacji przedszkolnej dziecko nie powinno mieć problemów z prawidłowym chwytem kredki, robieniem szlaczków, wycinaniem nożyczkami, nawlekaniem koralików, jedzeniem łyżką i widelcem, tworzeniem bardziej zaawansowanych budowli z klocków czy układaniem puzzli o odpowiedniej dla wieku ilości elementów.

Mała motoryka w rozwoju dziecka – czemu umiejętności motoryczne są ważne?

Specjaliści często podkreślają, jak ogromną rolę odgrywa mała motoryka w rozwoju dziecka. Rodzice często nie zdają sobie z tego sprawy, bagatelizując ćwiczenia i zabawy sprzyjające usprawnianiu dłoni. Dlaczego motoryka mała jest dla dziecka aż tak ważna? Przede wszystkim to jeden z głównych czynników wpływających na ogólne funkcjonowanie małego człowieka, w tym w dużej mierze na jego sprawność fizyczną. Bez tego dziecko nie będzie w stanie prawidłowo opanować pisania i może mieć spore trudności już od początku nauki szkolnej. Motoryka mała przekłada się również na koncentrację, koordynację wzrokowo-ruchową, orientację przestrzenną oraz nabywanie umiejętności czytania.

Zaburzenia motoryki małej

Zaburzenia motoryki małej to problem, który może wystąpić u niektórych dzieci. Objawiają się one m.in. trudnościami w trzymaniu i używaniu narzędzi, słabą koordynacją ruchową, niestabilnością postawy ciała, problemy z pamięcią ruchową czy brakiem precyzji w wykonywaniu ruchów. Mogą mieć one różne przyczyny, np. zaburzenia neurologiczne, wady wrodzone, choroby genetyczne, problemy związane z porodem czy niedobory składników odżywczych. W przypadku podejrzenia zaburzeń motoryki małej warto skonsultować się z lekarzem, który przeprowadzi odpowiednie badania i zaproponuje odpowiednie formy terapii, np. terapię zajęciową czy kinezyterapię, aby pomóc dziecku w rozwoju tej ważnej umiejętności.

Zobacz też: Jakie zalety ma malowanie po numerach? Poznaj korzyści malowania obrazów po numerach

Ćwiczenia rozwijające motorykę małą

Dzieci rozwijają małą motorykę w czasie codziennych zabaw i czynności. Rodzice i pedagodzy powinni każdego dnia prowokować sytuacje, podczas których maluch, nawet zupełnie nieświadomie, będzie ćwiczył sprawność swoich dłoni i palców. Sposobów jest wiele – oczywiście dorosły musi zadbać o to, by ich poziom był dostosowany do wieku i stopnia rozwoju dziecka. Mała motoryka dotyczy nie tylko rysowania czy kolorowania. Prace plastyczne warto urozmaicać, pozwalając maluchowi na malowanie palcami, zabawę masą solną, robienie kulek z papieru. W przypadku najmłodszych dobrze sprawdzą się popularne maty edukacyjne czy tablice manipulacyjne. Starsze dzieci można zachęcać do pomocy w pracach domowych, np. przy lepieniu pierogów, obieraniu owoców (pomarańczy, mandarynek), przypinaniu prania, segregacji drobniejszych elementów. Mała motoryka zawsze doskonale rozwija się też podczas zabaw klockami.

Najczęściej zadawane pytania

W jakim wieku dziecko powinno zacząć rozwijać motorykę małą?

Dziecko zaczyna rozwijać motorykę małą już od pierwszych dni życia, ale najbardziej intensywnie rozwija się ona między 6. a 24. miesiącem życia.

Jakie ćwiczenia na rozwój motoryki małej u dziecka?

Można np. ćwiczyć palce dziecka poprzez manipulowanie różnymi przedmiotami, np. klockami, pacynkami, malowaniem farbami palcami czy rysowaniem. Warto także zachęcać dziecko do samoobsługi, np. jedzenia łyżką czy picia ze szklanki. Takie ćwiczenia stymulują rozwój umiejętności, które później przydadzą się dziecku.