Powrót do sprawności – dlaczego rehabilitacja osób starszych jest ważna?

Podeszły wiek, postępujące schorzenia, degeneracja układu nerwowego, wypadki i kontuzje to główne przyczyny odbywania rehabilitacji medycznych (i społecznych). Jej znaczenie w kontekście rekonwalescencji i odzyskiwania sprawności jest nieocenione – zwłaszcza, jeśli odbywa się ją regularnie i w odpowiednim, dedykowanym czasie.

Dlaczego jest to tak ważne – zwłaszcza w przypadku osób starszych? Na co dokładnie ona wpływa i jak powinna przebiegać, aby była maksymalnie efektywna i całkowicie bezpieczna?

Sens rehabilitacji

Rehabilitacja medyczna jest szeregiem kompleksowych zajęć nakierowanych na niepełnosprawność fizyczną. Jej oczywistym celem jest przywrócenie maksymalnie możliwej sprawności (nie zawsze pełnej) oraz idącej za nią zdolności do pracy czy brania udziału w życiu społecznym. Bez wątpienia więc rehabilitacja jest niezbędnym elementem (wręcz integralnym) podejmowanej terapii czy leczenia farmakologicznego. Tylko kompleksowe działanie da nam efektywne wyniki, a pacjent będzie mógł cieszyć się coraz to lepszą i zauważalną poprawą stanu zdrowia.

Wbrew panującym mitom -rehabilitacja dla osób starszych to nie tylko zajęcia “na macie”. Zespół terapeutów składać się może z lekarzy o różnych specjalnościach: pielęgniarek, psychologów, logopedów etc. Ostatecznie rola terapeuty (bez względu na wykonywaną profesję) polega na identyfikowaniu codziennych problemów starszego pacjenta, a następnie dobraniu specyfiki ćwiczeń/zajęć/terapii[2].

W Polsce obowiązuje tzw. model rehabilitacji, który zakłada, że ta powinna odbywać się zgodnie z czterema filarami:

1. powszechność – która umożliwia podejmowanie rehabilitacji przez każdego, kto jej wymaga (bez względu od wieku czy rokowań),
2. wczesność – czyli rehabilitacja powinna być rozpoczęta najszybciej, jak to możliwe,
3. kompleksowość- prowadzić ją musi sztab specjalistów,
4. ciągłość – rehabilitacja jest procesem, którego nie można zakończyć w dowolnym momencie.

W tym miejscu warto też podkreślić, że istnieje oddzielny odłam, zwany rehabilitacją społeczną. Określenie to odnosi się do zespołu działań, które mają umożliwić osobie niepełnosprawnej funkcjonowanie w życiu zawodowym i społecznym. Podczas tak stworzonej przestrzeni kształtuje się zaradność osobistą, buduje się motywację do np. aktywności i likwiduje się bariery psychiczne, które uniemożliwiają samodzielność.

Dlaczego rehabilitacja osób starszych jest ważna?

W kontekście osób starszych szczególnie istotne jest podejmowanie rehabilitacji z punktu widzenia układu ruchu. Naturalnie osłabiona sprawność (wynikająca np. z chorób neurologicznych) wymaga wsparcia i wzmocnienia, aby w oczywisty sposób zachować jak największą samodzielność. Mechanizm bowiem jest prosty: powikłania i coraz mniejsza sprawność wynika z małej ilości ruchu. Dlatego też podejmowanie się aktywności, w postaci np. rehabilitacji, niesie za sobą działania prewencyjne i zapobiegawcze. Ponadto sama przestrzeń zajęć i ćwiczeń stwarza idealne warunki do kontaktu z drugim człowiekiem.

Wśród chorób, które szczególnie często idą w parze z rehabilitacją wymienia się m.in:

• chorobę Parkinsona,
• chorobę Alzheimera,
• wszelkie choroby wymagające długiej hospitalizacji,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• osteoporozę.

Oczywiście rehabilitacja przyjmuje różny format i schemat – nie ma jednego, z góry narzuconego zestawu ćwiczeń. Ich ilość i rodzaj dobierana jest pod rodzaj dolegliwości bólowych i idące za tym, ewentualne, ograniczenia. Tak więc w kontekście rehabilitacji mamy na myśli np. spacery w przyjaznym środowisku (tu sprawdzi się np. dom opieki dla osób starszych niedaleko Wrocławia https://magdalenka.org/lokalizacja-pod-wroclawiem/); PNF (proprioceptive neuromuscular facilitation), czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu (czyli tzw. leczenie ruchem); rehabilitację geriatryczną (np. ćwiczenia ogólnousprawniające); ćwiczenia oddechowe etc.

Na co warto zwrócić uwagę decydując się na rehabilitację?

Oczywiście rehabilitację (poza tą domową) powinni wykonywać specjaliści, którzy swoje doświadczenie mogą potwierdzić odpowiednimi kwalifikacjami lub certyfikatami. Wybierając więc szpital, ośrodek, dom seniora z rehabilitacją (https://magdalenka.org/rehabilitacja/) lub samodzielnego specjalistę, zwróć szczególną uwagę na:

• dostępność lekarza – rehabilitacja musi przebiegać w sposób maksymalnie ciągły,
• możliwość odbywania konsultacji – np. z ortopedą czy neurologiem,
• czy w domu opieki/szpitalu jest opieka całodobowa,
• czy zajęcia są prowadzone indywidualnie, czy grupowo (tu w zależności od potrzeb i schorzeń),
• jakie jest podejście do rehabilitacji – czy wykorzystywana jest odpowiednia aparatura, czy lekarz wykazuje się indywidualnym podejściem, czy słucha pacjenta, etc. Badania wielokrotnie udowodniły, że aby rehabilitacja była efektywna i w pełni skuteczna, musi zostać odpowiednio przygotowana. Proces leczenia odbywa się wyłącznie dzięki wcześniejszemu rozpoznaniu potrzeb i korzyści pacjenta, co z kolei wpływa pozytywnie na jego motywację do rehabilitacji[1].

• Rehabilitacja stawu skokowego. Jakie ćwiczenia robić po skręceniu stawu skokowego?
• Czy w ciąży można jeździć na rowerze? Czy jazda na rowerze w ciąży jest bezpieczna?
• Jak pielęgnować cerę, aby pozbyć się zaskórników?
• Jak wybrać najlepsze okulary dla dziecka?
• Brzuch po ciąży – co zrobić, aby wrócić do formy? Dieta i ćwiczenia na brzuch
• Kawa w ciąży
• Terapeutyczna kołdra obciążeniowa – przeznaczenie i właściwości koca sensorycznego