Nie wiesz, jak nauczyć dziecko mówić? Rodzice bacznie obserwujący i wspierający rozwój dziecka czekają na pojawianie się kolejnych etapów tego rozwoju – wyznaczników, które pozwalają dziecku lepiej poznawać otoczenie i sprawniej w nim funkcjonować. Jednym z najbardziej oczekiwanych momentów jest postawienie pierwszego kroku, drugim – wypowiedzenie pierwszego słowa. Zanim nasze dziecko zacznie biegać, a przede wszystkim mówić pełnymi zdaniami minie trochę czasu, w którym rodzice mogą na wiele sposobów wesprzeć rozwoju mowy swojej pociechy.
Rozwój mowy dziecka
Jak nauczyć dziecko mówić? Nauka mówienia jest procesem rozłożonym w czasie i obwarowanym wieloma czynnikami.
Dziecko potrafi wydobywać dźwięki od urodzenia. Najistotniejszym w tym czasie jest krzyk – płacz spowodowany głodem, wyziębieniem lub przegrzaniem, zmęczeniem, sennością, dyskomfortem, jaki daje zabrudzona czy mokra pielucha. Oprócz płaczu i krzyku dziecko kwili, pomrukuje, sapie, mlaska.
W 2 -3 miesiącu życia wydawane przez dziecko dźwięki zaczynają przypominać układ głosek przypominający mowę. Wyraźnie słyszymy przeciągłe „eeee”, „gggg”, „aaaa”. Ten okres nazywa się głużeniem – głużą wszystkie dzieci, robią to w ten sam sposób, nawet jeśli nie słyszą.
Gaworzenie
Po okresie głużenia przychodzi gaworzenie. Teraz dziecko wydaje dźwięki złożone z sylab: ma-ma, ba-ba, la-la,da-da itp. Otoczenie z radością reaguje, szczególnie gdy odnosi wrażenie, że dziecko nazywa osoby stojące przy nim: mama, tata, baba. To jeszcze nie jest mowa, to jeszcze nie są wyrazy. Gaworzenie pojawiające się około 6 miesiąca życia trwa przez około 3 miesiące. W kolejnym etapie dziecko zaczyna używać wyrazów oraz prostych zdań – najczęściej dwu, trzy-wyrazowych. Czytaj dalej i dowiedz się, jak nauczyć dziecko mówić.
Rozwój logopedyczny
Od około ósmego miesiąca dzieci zaczynają zauważać zabarwienie emocjonalne wypowiadanych przez ich otoczenie słów. Coś wzbudza radość, co innego nie jest akceptowane – od tej pory wypowiadanym dźwiękom, a potem wyrazom i zdaniom dodawać będą odpowiednio dobrany ładunek emocji i mimikę.
Interakcja pojawia się u dziecka rocznego. Pociecha przyswaja coraz więcej słów, odpowiada na zadane pytania i rozumie wiele z wypowiadanych oraz zasłyszanych wyrazów. Maluch szybko przekonuje się, że posługiwanie się mową może dać wiele wymiernych korzyści.
Gdy dziecko nie mówi lub mówi mało
Dość często opiekunowie maluchów wpadają w panikę, że coś niedobrego się dzieje, bo ich dziecko nie mówi tyle, co rówieśnicy i odbiega od norm podanych w podręcznikach. Gorączkowo poszukują porad jak nauczyć dziecko mówić. Kiedy zacząć się niepokoić, kiedy zwrócić się do specjalistów? Na pewno należy reagować natychmiast, gdy zauważymy, że:
- Dziecko nie reaguje na głośne dźwięki,
- Maluch ma problem ze ssaniem,
- Dziecko ma często otwartą buzię z wysuniętym językiem,
- Dziecko powyżej drugiego miesiąca nie odpowiada uśmiechem na uśmiech, a po skończeniu 4 miesięcy nie odwraca głowy i wzroku w kierunku źródła dźwięku,
- Maluch ukończył 12 miesiąc i nie przeszedł jeszcze fazy gaworzenia,
- Roczne dziecko nie reaguje na swoje imię.
Wiele problemów może być wynikiem uszkodzenia narządów słuchu. Wprawdzie w Polsce od lat funkcjonuje program przesiewowego badania słuchu u noworodków, to może się zdarzyć błąd w badaniu lub późniejsze uszkodzenie słuchu na przykład na skutek ciężkiej infekcji. Trudności w rozwoju mowy mogą mieć także swoje źródło w nieprawidłowej budowie narządów mowy albo podłoże psychiczne.
Jak nauczyć dziecko mówić?
Rodzice – opiekunowie dziecka mogą mu pomóc w kształtowaniu umiejętności mówienia. Nie jest do tego potrzebne specjalistyczne przygotowanie, czy wykształcenie ani żaden sprzęt, czy pomoce. Jak zachęcić dziecko do mówienia – wystarczy jeśli codziennie w kontaktach z dzieckiem zastosujemy się do następujących wskazówek i zaleceń:
Mowa, niczym język obcy
Jak nauczyć dziecko mówić? Wyobraźmy sobie, że nauka mówienia jest dla dziecka tym, czym dla nas jest nauka nowego języka. Im więcej słów usłyszymy, im więcej powtórzymy, tym szybciej przyswoimy i zapamiętamy. Dlatego najważniejsze, co możemy zrobić w nauce mówienia, to… mówienie. Mówmy do dzieci ciągle, w każdej sytuacji, „opowiadajmy” dziecku świat, zadawajmy pytania, opisujmy dźwięki zasłyszane z ulicy.
Jak zachęcić dziecko do nauki mówienia? Nie krytykuj, nie poprawiaj
Dzieci mówią po swojemu – bawią się artykulacją, nazywają przedmioty skrótami, albo stosują logiczne formy gramatyczne (zamiast psa, lwa, krwi mówią: piesa, lewa, krewi). Nigdy nie oceniajmy źle, nie poprawiajmy. Gdy dziecka mówi, że w ZOO widziało lewa, odpowiedzmy: Ja też tam widziałem lwa!
Dziecko też człowiek
Jak nauczyć dziecko mówić? Jeśli chcesz ukształtować prawidłową wymowę, nie mów do dziecka, jak do – no właśnie, kogo dotyczą te wszystkie zdrobnienie, seplenienia, pieszczotliwe głupoty, po których dziecko ma wszelkie szanse nabyć złych mnóstwo złych nawyków? Do dziecka należy mówić jak do dorosłego – najpierw krótkimi, prostymi zdaniami, potem bardziej złożonymi. Przy tym traktujmy dziecko jak partnera w rozmowie – to ma być dialog, nawet gdy dziecko jeszcze nie mówi, albo mówi mało, zawsze sygnalizujmy, że oczekujemy odpowiedzi, dajmy mu na to czas.
Przecież ono nic nie rozumie…
Często słyszymy to w sytuacjach, gdy ktoś przy dzieciach mówi o rzeczach nieodpowiednich dla najmłodszych. To prawda, że wielu rzeczy dziecko nie rozumie, ale każde wypowiedziane słowo zapisuje się w jego pamięci niczym na twardym dysku komputera. Mało tego –w psychice dziecka odciskają się śladem emocje, które wypowiadanym tekstom towarzyszą. Nie dziwmy się więc, że dzieci zaczną w nowych sytuacjach poznawczych używać słów, które kiedyś usłyszały, a sens tych słów często będzie rozbieżny z okolicznościami.
Nie tresuj dziecka
Zanim będziesz potrzebować wiedzy, jak nauczyć dziecko wiązać buty czy jak nauczyć dziecko zegara, musisz dowiedzieć się, jak nauczyć dziecko mówić. Nauka mówienia musi być przyjemna, więc nie zmuszajmy dziecka do wielokrotnego powtarzania wyrazów. Dziecko szybko się znudzi, zniecierpliwi, odmówi współpracy – zamiast poprawy i przyrostu umiejętności uzyskamy efekt dokładnie odwrotny.
Czytaj książki maluchowi i śpiewaj
Czytanie książek najlepiej poszerza zasób słownictwa oraz ogólne horyzonty poznawcze dziecka. Doskonałą okazją do czytania jest wieczorne układanie maluszka do snu – rytuał czytania bajek przez rodziców z czasem przejdzie w nawyk samodzielnego czytania przed snem.
Aby zachęcić dziecko do mówienia warto także śpiewać mu i z nim, rymować podczas zabaw – wyliczanek, recytować wierszyki. Zapoznaj się też z artykułem „Jak nauczyć dziecko czytać”, który przyda Ci się na przyszłość!
Jak reagować mądrze na męczące pytania?
Dzieci potrafią zamęczyć pytaniami w stylu: kto, po co, dlaczego, jak, kiedy. Nie zbywajmy ich, nie pozostawiajmy żadnego pytania bez odpowiedzi. Starajmy się odpowiadać rzeczowo, a jeśli nie znamy odpowiedzi, przyznajmy się do tego. Prawdopodobnie i wówczas dziecko nas zapyta ”dlaczego?”, więc przygotujmy się na dłuższy dialog typu pytanie – odpowiedź. Cierpliwości!
Gimnastyka buzi i języka – sprawny język, sprawna mowa
W celu poprawy wymowy warto stosować ćwiczenia usprawniające narządy mowy. Zacząć można bardzo wcześnie, dobierając odpowiednio wyprofilowane smoczki, rezygnując z kubków – niekapków na rzecz słomki, wykluczając papki z diety. Do prawidłowej artykulacji przydają się dobrze wyćwiczone: język, żuchwa, wargi, podniebienie, policzki. Ćwiczmy głupie miny przed lustrem, zdmuchiwanie świeczek, dmuchanie baloników, dmuchanie na unoszące się piórko.
Włączmy zmysły
Jak nauczyć dziecko mówić? Atakowanie mózgu wieloma bodźcami jednocześnie daje lepsze efekty, niż nauczanie jednokanałowe. W nauce mówienia obok dźwięków liczą się obrazy, zapachy, dotyk – wrażenia sensoryczne znacznie ułatwiają zapamiętywanie i kojarzenie oraz rozumienie znaczenia mowy.
Sprawdź też: „Jak nauczyć dziecko jeździć na rowerze”.
Zasada ograniczonego zaufania do elektroniki
Tablet czy telewizor z bajkami to nie jest dobry nauczyciel mowy. Zrozumiałe jest, że rodzice chcą czasem odetchnąć od dziecka, ale nie może być tak, że elektroniczne gadżety wyręczą rodziców w sprawowaniu opieki lub – co gorsza – w kształceniu umiejętności.
Wiesz już, jak nauczyć dziecko mówić. Aby pomóc dziecku w rozwoju mowy, warto stosować różne techniki. Można np. zachęcać dziecko do naśladowania dźwięków, takich jak szczekanie pieska, a także stymulować rozmowę poprzez zadawanie pytań i opisywanie otoczenia. Ważne jest też, by używać prostych słów i powtarzać je. Maluszek będzie bardziej skłonny do powtórzenia, gdy będziemy pokazywać mu paluszkiem jak usta ustawiać do danej samogłoski. I na koniec rzecz magiczna: chwalmy, chwalmy, chwalmy! Każde nowe słowo, każde zdanie, najmniejszy postęp zauważajmy i chwalmy – takie wzmocnienie, to kardynalny warunek prawidłowego rozwoju osobowościowego człowieka.
Sprawdź także:
- Dwulatek nie mówi – to nie zawsze powód do niepokoju
- Rozwój mowy u dziecka: jak przebiega i jak wspomagać?
- Co powinno umieć oraz potrafić 8-miesięczne dziecko? rozwój i umiejętności
- Gry i zabawy z niemowlakiem – jak się bawić z dzieckiem? Kreatywne pomysły
- Dziecko z opóźnionym rozwojem mowy – jak pomóc w terapii?
- Rozwój psychoruchowy dziecka od 0 do 3 lat
- Kroki milowe w rozwoju dziecka: jak wspierać prawidłowy rozwój od pierwszych miesięcy życia
